Hamulce

[Piotrek.]

Od pewnego czasu nurtuje mnie temat polepszenia działania hamulców w moim sporciaku. Na wstępie zaznaczę że mam model z roku 2006 i według instrukcji układ powinien pracować z płynem dot 5. Jako że Hary przypłynął parę lat temu z za wielkiej wody i w między czasie miał dwóch właścicieli, oraz paru specjalistów już w nim grzebało, po zakupie motocykla w zbiorniczkach stwierdziłem obecność płynu dot 4. I tu zaczyna się dylemat. Najpierw stracił mi się tylny hamulec - i brak możliwości odpowietrzenia. Po rozebraniu pompy hamulcowej stwierdziłem że spuchły elementy gumowe co uniemożliwiało zasysanie płynu ze zbiorniczka. Nie ma tragedii - wystarczyło trochę przerobić tłoczek i układ działa na starych częściach. Druga sprawa to pojawienie się bardzo lepkiej mazi wewnątrz pompy co w rezultacie utrudnia cofnięcie tłoczka przez sprężynę. Wyczyściłem, przepłukałem układ świerzym dot 5 i po kłopocie. Niestety po dwóch latach eksploatacji temat utrudnionego cofania się tłoczka powraca. Objaw ten występuje także w przednim hamulcu - czasami hebel całkiem odpuszcza dopiero po chwili od puszczenia klamki. Zastanawiam się czy powodem powyższego nie jest właśnie płyn dot 5. Z tego co kojarzę to od roku 2007 harley zaczął stosować dot 4 w swoich maszynach. I teraz pytanie: czy przejście z dot 5 na dot 4 jest możliwe np. po wymianie elementów gumowych w pompach, a może należy wymienić też oringi w zaciskach hamulcowych ? Co do samej siły hamowania to nie ma tragedii i jak układ jest odpowietrzony to działa sprawnie. Podobną przypadłość ma też znajomy który raczej nie miał nigdy zmieszanych płynów. Ciekawią mnie opinie użytkowników jeżdżących na harleyach sprzed 2007 roku. Może ktoś już miał podobne objawy i temat przerobił? 

Pozdrawiam wszystkich miłośników amerykańskiej motoryzacji, 

[Gość]

Zacznij od wymiany uszczelnień w zaciskach. 

Uszczelnienie tłoczka jest między innymi odpowiedzialne za delikatne cofnięcie się tłoczka. Uszczelnienie ma przekrój kwadratowy, bądź prostokątny. Gniazdo tego uszczelnienia ma przekrój trapezowy, co pozwala uszczelnieniu delikatnie się odkształcać i spręzyście cofać tłoczek.

Dobrze, żeby uszczelnienia miały w gnieździe chociaż jakiś minimalny luz, to pozwoli im spełniać swoją funkcję...

Od tego bym zaczął.

 

[Piotrek.]

Owszem zgadza się, jest to najczęstsza przyczyna ciężko pracującego tłoczka hamulcowego w motocyklach japońskich, szczególnie tych wiekowych. Po upływie latek w rowku gdzie jest uszczelnienie zbierają się produkty korozji co w przypadku oringu zgarniającego który jest od zewnętrznej strony może doprowadzić nawet do jego wypadnięcia z rowka. Przed założeniem nowych uszczelnień zawsze trzeba rowki dokładnie wyczyścić i wtedy jest OK. Natomiast nie spotkałem się nigdy w japończyku z gęstą kleistą mazią w cylinderku pompy hamulcowej. Nawet w przypadku bardzo wiekowego płynu hamulcowego dot 4 na dnie zasobnika jest gęstsza maź jednak ma ona konzystencję rzadkiego smaru i nie wpływa negatywnie na działanie pompy. Zastanawiam się czy ta gęsta kleista maź w pompach w moim sporciaku nie jest efektem jakiejś reakcji chemicznej podczas wcześniejszego błędnego mieszania płynów hamulcowych. Planuję wymianę kompletnych uszczelnień w pompach oraz zaciskach, jednak wolałbym zalać układ płynem dot 4 lub dot 5.1 który nie jest silikonowy, a moja wątpliwość dotyczy działania tego płynu na nowe elementy uszczelniające które powinne być przystosowane do pracy z dot 5. Może ktoś ma wiedzę czy kupując zestawy naprawcze i stosując płyn dot 4 zamiast dot 5 po pewnym czasie nie doprowadzi to do obecnej sytuacji. Być może elementy gumowe dla starszych modeli są zrobione ściśle pod silikonowy płyn? Lub wytworzona maź powstała pod wpływem reakcji zmieszanych płynów hamulcowych?

[kolba]

Układy hamulcowe do przenoszenia siły wykorzystują płyny hamulcowe. W ich nazewnictwie przyjąła się nazwa „Płyn DOT“. Jest to skrót amerykańskiego ministerstva transportu (Department of Transportation). Określiło ono specyfikacje dla płynów hamulcowych. Najstarsza specyfikacja DOT została zastąpiona przez DOT 2. Ona z kolei po rozszerzeniu hamulców tarczowych została zastąpiona przez DOT 3. Samochody wyposażone w system ABS wymagają z koleii lepszego płynu, który nosi oznaczenie DOT 4. Niektóre samochody wyścigowe i motocykle wymagają płynu wytrzymującego ekstremalnie wysokie temperatury w systemach hamulcowych. Dla ich potrzeb opracowano DOT 5.  

Problemem w tym, że podczas gdy płyny DOT 2, 3 i 4 są między sobą kompatybilne, to żaden z nich nie może być mieszany z  DOT 5. Powodem tego jest bazowy składnik płynu – w przypadku DOT 5 jest to silikon, podczas gdy w przypadku pozostałych podstawę stanowi polietylenglikol. Jeżeli płyn DOT 5 wlejemy do systemu, który zawiera DOT 3 lub 4 (dotyczy to także DOT 2, który jednak nie występuje już tak powszechnie na rynku), powstała mieszanka zniszczy gumowe uszczelki systemu hamulcowego. Uszkodzenie powstanie bardzo szybko, a naprawa oznaczać będzie kompletną wymianę uszczelek w całym systemie hamulcowym. Nigdy nie wolno mieszać płynu hamulcowego DOT 5 (koloru niebieskiego) z jakimkolwiek innym płynem DOT.

Na rynku istnieje także nowa wersja DOT 4, przystosowana do pracy w jeszcze wyższych temperaturach. Niestety nie uzyskała oznaczenia DOT 4.1 bądź DOT 6, ale DOT 5.1. Płyn DOT 5.1 jest żadko spotykany aczkolwiek przy zakupie trzeba uważać czy aby przypadkiem nie kupujemy DOT 5! Jeżeli w pojeździe, w którym wymagany jest DOT 5.1 istnieje potrzeba uzupełnienia płynu lub odpowietrzenia systemu hamulcowego, możemy w tym celu użyć płynu DOT 4. Jeżeli jednak całkowicie wymieniamy płyn hamulcowy lub potrzebujemy napełnić cały system (np. po jego naprawie), konieczne jest zastosowanie płynu 5.1.   

 

Płyny hamulcowe posiadają silne właściwości higroskopijne – chłoną wilgoć z powietrza i tym samym zwiększają między innymi swoją objętość. Dlatego koniecznejest, aby był płyn był odpowiednio szczelnie zamknięty. Zwiększona zawartość wody powoduje spadek temperatury parowania (punktu wrzenia). Szczątkowa ilość wilgoci może być także wchłaniana poprzez gumowe uszczelki i przewody (w rzeczywistości poprzez każdy materiał oprócz metalu i szkła). Płyn hamulcowy, który znajduje się w układzie, ma niższy punkt wrzenia niż nowy płyn. Dlatego określone dla niego zostały dwie minimalne wartości, znane jako „suchy“ i „mokry“ punkt wrzenia. „Suchy“ dotyczy nowego płynu, z kolei „mokry“  to punkt wrzenia płynu, który zawiera około czterech procent wody. Taka była średnia ilość, jaką DOT stwierdził w losowo wybranych pojazdach po pewnym czasie użytkowania. Dlatego przy wyborze należy kierować się „mokrym“ punktem wrzenia.   

 

DOT 5.1 ma wyższą wartość mokrego punktu wrzenia (190° C) i o połowę niższą w stosunku do DOT 4. W praktyce oznacza to, że system z płynem DOT 5.1 ma mniejsze opóźnienie, zapewnia szybszą reakcję pedału hamulca i lepszą modulację działania ABS. Ponadto, niższa lepkość ułatwia odpowietrzanie i osadzanie okładziny. Płyn DOT 5.1 wykazuje się także mniejszą zmianą objętości w wyniku wahań temperatury – pozwala to na stabilne działanie hamulców w szerokim zakresie temperatur.